در پژوهشی جدید منجمان ایرانی زینب کلانتری و سهراب راهوار از دانشکده فیزیک دانشگاه شریف و اعلا ابراهیم از دانشکده فیزیک، کالج علوم دانشگاه مسقط عمان، فورانگر گامایی Gamma-ray burst را مشاهده کرده اند که توسط یک ابرسیاهچاله با جرم حدود یک میلیون برابر خورشید همگرا شده است.

تصویر برگرفته از فورانگر گاما با دو پالس دریافتی به فاصله زمانی حدود 40 ثانیه برگفته از مقاله کلانتری و بقیه 2022

فورانگرهای گاما پرانرژی ترین رویدادهای فراکهکشانی هستند. این رویدادها اولین بار در دهه شصت میلادی کشف شدند. در دهه های اخیر با شروع به کار تلسکوپ های فضایی گاما همانند سویفت Swift و فرمی Fermi آشکارسازی این رویدادها بسیار افزایش یافته است. به طوری که نقشه همسانگردی از این فورانگرها تهیه شده و مدل های بهتری برای ویژگی و منشا آن­ها به دست آمده است.

کلانتری و همکارانش با مطالعه دقیق کاتالوگ Gamma Ray Burst Monitor (GBM) فرمی یک رویداد خاص پیدا کرده اند. در سیگنال دریافتی از فورانگر GRB-090717034 ملاحظه کرده اند که دو پالس دریافتی از آن با فاصله زمانی حدود 41 ثانیه با نسبت سیگنال دریافتی متفاوت تکرار شده است. آنالیز دقیق آماری این تیم پژوهشی نشان داد که این دو سیگنال حاصل همگرایی گرانشی پرتو دریافتی با دقت آماری یک-سیگما از یک ابرسیاهچاله پرجرم در مسیر راه است. این مشاهده هیجان انگیز که در نوع خود کم نظیر است را مجله Astrophysical Journal در اول اگوست چاپ خواهد کرد.

کلانتری، راهوار و ابراهیم فکر می کنند که پدیده همگرایی گرانشی فورانگرهای گاما نوری جدید بر سیاهچاله های اولیه خواهد تاباند. سیاهچاله های اولیه ای که احتمالا بذر اولیه ابرسیاهچاله هایی هستند که نمونه ای از آن GRB-090717034 را لنز کرده است.