در پژوهشی جدید یک تیم بین المللی متشکل از منجمان بیش از 50 موسسه تحقیقاتی و متشکل از چندین گروه تحقیقاتی همانند OGLE, MiNDSTEp, MOA, KMTNet, ... با استفاده از اثر اختلاف منظر در ریز همگرایی گرانشی، جرم و فاصله ستاره هایی را در مرکز کهشان راه شیری محاسبه کرده اند. در این پژوهش استاد سهراب راهوار استاد دانشکده فیزیک دانشگاه صنعتی شریف و دکتر صدیقه سجادیان هیات علمی دانشکده فیزیک دانشگاه صنعتی اصفهان همکاری داشته اند.

دکتر سهراب راهوار و دکتر صدیقه سجادیان

انحراف نور و همگرایی گرانشی از پیش بینی های نظریه نسبیت عام است. همگرایی گرانشی هم اکنون دهه های متوالی است که ابزار رصدی منجمان برای فهم کیهان و مشاهده اعماق آسمان ها شده است. ریز همگرایی گرانشی به پدیده افزایش ناگهانی شدت نور یک منبع (مانند ستاره یا یک اختروش) به خاطر حرکت نسبی بین لنز و منبع گفته می شود. ریز همگرایی گرانشی یکی از پیشروترین تکینیک های رصدی برای کشف ویژگی های لنزگرانشی از ستاره تا سیارات فراخورشیدی است. (برای مطالعه بیشتر به مقاله مروری دکتر سهراب راهوار رجوع فرمایید)

در پژوهش اخیری که در مجله Astrophysical Journal به چاپ رسیده است. با استفاده از ترکیب ایده اختلاف منظر و ریزهمگرایی گرانشی اطلاعات کم نظیری از ستاره هایی با جرم کم در مرکز کهکشان راه شیری به دست آمده است. ایده اختلاف منظر این است که یک پدیده نجومی را از دو موقعیت متفاوت رصد کنیم. این روش از نظر تاریخی اهمیت بسزایی در فاصله سنجی در نجوم داشته است. اما در این پژوهش خاص رصد پدیده همگرایی گرانشی همزمان با تلسکوپ فضایی Spitzer ومجموعه تلسکوپ های زمینی مخصوص رصدهای همگرایی گرانشی انجام شده است.

این رصد همزمان امکان اندازه گیری جرم یکی از ستاره ها با 0.6 جرم خورشید و با دقت 5 درصد را امکان پذیرکرده است. با توجه به نتیجه درخشان این پژوهش، روزهای هیجان انگیری در کشف ستاره های کم جرم و سیارات شناور (بدون ستاره مادر ) پیش روی ماست. از این رو آینده فهم توزیع جرمی ستاره ها، ویژگی سیاره های شناور و مدل توزیع جرم کهکشان بسیار روشن است.

نویسنده خبر: شانت باغرام