نمای تلسکوپ فضایی هابل از «ستون‌های خلقت»، ساختار عظیم گاز و غبار کیهانی که در مرکز سحابی عقاب قرار دارد. (Image:© NASA/ESA/Hubble Heritage Team (STScl/AURA))

هابل تلسکوپ مردم است.

رصدخانه‌ی نمادینی که ۳۰ سال پیش با شاتل فضایی دیسکاوری در مدار زمین قرار گرفت (۲۵ آوریل) و باعث تغییر بنیادین در درک اخترشناسان از جهان شده است.

مثلاً تصاویر هابل نشان داده است که نرخ انبساط جهان شتاب‌دار است، کشف هیجان‌انگیزی که به فرضیه‌ی انرژی تاریک انجامید، نیروی دافعه‌ی مرموزی که اکنون فکر می‌کنیم بیشتر کیهان را تشکیل داده است.

اما تلسکوپ فضایی هابل در زندگی روزمره‌ی مردم عادی در سراسر جهان سهمی فراتر از جنبه‌ی علمی داشته است. احتمالاً هر فردی که به اینترنت متصل می‌شود حداقل اندکی از تصاویر جالب هابل را دیده است، زیبایی و راز و رمز جهان که پیش از هابل هیچ ابزاری به زمین نیاورده بود.

تصویر معروف هابل، «ستون‌های خلقت» یا تصویر باشکوه آن از سحابی خرچنگ را ببینید. حتی اگر شما واقعاً آن‌چه که به آن می‌نگرید درک نکنید –که بسیاری از ما چنین‌ایم- احتمالاً به‌طریقی با برخی از این تصاویر سفر کرده‌اید. درک بهتری از شگفتی‌های جهان کسب کرده‌اید، حتی اگر درگیر تفکر عمیق نشده باشید.

توماس زوربوچن، مدیر علمی مرکز فرماندهی ناسا در واشنگتن دی‌.سی در بیانه‌ای گفته است: تصاویر دیدنی هابل دهه‌ها خیال انسان را به خود مشغول کرده است و طی سال‌های آینده نیز الهام‌بخش بشریت خواهد بود.

میراث شگفت‌انگیز هابل جنبه‌های دیگری نیز دارد. از دیدگاه فنی: هابل اولین رصدخانه‌ی بزرگ فضایی بود و همچنان یک شگفتی مهندسی است.

این مقام عالی‌رتبه‌ی ناسا می‌گوید مثلاً هابل می‌تواند مدت طولانی با خطای کمتر از ۰.۰۰۰۷ ثانیه‌ی قوسی روی هدفی گسترده متمرکز بماند. این معادل این است که فردی بالای ساختمان امپایر‌استیت در نیویورک‌سیتی یک پرتو لیزر را روی یک سکه‌ی ۱۰سنتی روی بنای یادبود واشنگتن در فاصله‌ی ۳۲۰ کیلومتری به مدت ۲۴ ساعت مستقیم متمرکز کند. و هابل این کار را هنگامی ‌انجام می‌دهد که با سرعت ۱۷۵۰۰ مایل‌برساعت (۲۸۱۶۰ کیلومتربرساعت) دور زمین می‌چرخد.

همچنین هابل، پروژه‌ی مشترک ناسا و سازمان فضایی اروپا، اولین تلسکوپ طراحی‌شده بود که فضانوردان در فضا آن را تعمیر کردند. و تعمیرات آن بخش بزرگی از داستان رصدخانه است.

فضانوردان این تلسکوپ را طی ۵ مأموریت جداگانه‌ی شاتل در سال‌های ۱۹۹۳، ۱۹۹۷، ۱۹۹۹، ۲۰۰۲ و ۲۰۰۹ تعمیر یا به‌روزرسانی کردند. بار اول که احتمالاً مهم‌ترین هم بود، تعمیر یک مشکل جدی بود که منتظر آن بوند: هابل با نقصی در آینه‌ی اولیه پرتاب شد که گروهِ مأموریت آن تا وقتی که رصدخانه به بالاترین نقطه نرسیده بود متوجه آن نشده بودند.

و همین موضوع یک لایه‌ی دیگر به ارزش میراث آن افزود.

مایک مَسیمینو، فضانورد پیشین ناسا که در دو مأموریت نهایی تعمیر ناسا مشارکت کرده بود، به Space.com گفت: این یک داستان فوق‌العاده است؛ داستان یک بازگشت، چیزی که همه می‌توانند با آن ارتباط برقرار کنند.

اگر در سالگرد پرتاب هابل از تصاویر آن لذت می‌برید، لحظه‌ای قدردان این مأموریت و هزاران دانشمند و مهندس آن و انگشت‌شمار فضانوردانی مانند مَسیمینو باشید که این تصاویر را ممکن ساختند.

و همه‌ی این زیبایی‌های کیهانی را بدیهی نپندارید. با این‌که هابل در تاروپود فرهنگ ما تنیده شده،‌ تا ابد ادامه نخواهد داشت.

نویسنده:

مایک وال Mike Wall)). نویسنده ارشد مطالب فضایی در SPACE.COM از سال ۲۰۱۰. کتاب او با عنوان «Out There» تحقیقی درباره‌ی حیات فرازمینی است که در ۱۸ نوامبر سال ۲۰۱۸ منتشر شده است. مایکل پیش از آن‌که نویسنده‌ی ارشد باشد، به عنوان خزنده‌شناس و زیست‌شناس حیات وحش کار می‌کرده است. او دارای مدرک دکترای تخصصی در زیست‌شناسی تکامل از دانشگاه سیدنی در استرالیا، مدرک لیسانس از دانشگاه آریزونا و دارای یک گواهی فارغ‌التحصیلی در نویسندگی علمی از دانشگاه کالیفرنیا در سانتاکروز است.

منبع:

https://www.space.com/hubble-space-telescope-legacy-public-engagement.html