از یک چیدمان مبتنی بر لیزر میتوان جهت کاربردهای طیف نگاری اشعه ایکس استفاده کرد، به طوری که دقت این گونه آزمایشها با تجهیزات بزرگ مقیاس سنکروترون رقابت میکند.
طیف نگاری جذبی اشعه ایکس (XAS) ابزاری جامع جهت استفاده در علم مواد، شیمی و بیولوژی است. با بررسی نحوۀ جذب اشعههای ایکس توسط الکترونهای هستۀ اتمی در یک نمونه، این تکنیک قادر به فاش نمودن ساختار موضعی حول و حوش اتمهای انتخاب شده میباشد. اندازه گیریهای XAS نوعاً با استفاده از باریکههای اشعه ایکس سنکروترون که به خوبی و در مقیاس بزرگ کنترل شدهاند انجام میپذیرند. اگرچه، یک بررسی جدید نشان میدهد که یک منبع رومیزی اشعه ایکس که توسط لیزرها هدایت میشود نیز میتواند برای بدست آوردن طیف XAS استفاده شود، دقت این منبع در این حالت قابل قیاس با طیف سنکروترون است.
T. Popmintchev/Univ. of California San Diego; D. Popmintchev/JILA and Univ. of Colorado Boulder
این چیدمان توسط Dimitar Popmintchev از دانشگاه کولورودا و JILA واقع در بولدر و همکارانش استفاده شد، به طوری که اشعههای ایکس از طریق تولید هارمونیک بالا (HHG) تولید میشوند. در این حالت یک باریکه فروسرخ لیزری روی یک نمونه گازی متمرکز شده و منجر به تولید تابش در فرکانسهای بالاتر میشود. منابع HHG قبلی در فرکانسهای لازم برای بیشتر فعالیتهای XAS به اندازه کافی شفاف نبودند. این محققان اخیراً منبعی را ساختهاند که قادر به تشعشع پالسهای اتوثانیه در یک باریکه لیزر مانند است، در این حالت روشنایی ثبت شده در انرژی فوتونهایی در حد 100 تا 1600 الکترون ولت است.
به کمک این منبع، محققان انواع مختلفی از XAS ها را بررسی کردهاند. آنها نشان دادند که این چیدمان قادر به روبش بازهای از فرکانسها شامل رزونانسهایی از بسیاری عناصر مناسب برای کاربردهای بیوشیمی و مطالعات ماده چگال است. به عنوان مثال، آنها طیف رقیق برای کربن، اسکاندیم و آهن را بدست آوردند. آنها همچنین جذب روی یک بازه فرکانسی بزرگ در "پنجره آب" را اندازه گیری کردند. این پنجره جذبی به جهت کاربرد در روبش نمونههای بیولوژیکی مهم هست، چرا که آب برخلاف کربن در این فرکانسها شفاف است. بهتر اینکه، پالسهای کوتاه منبع میتوانند در آینده جهت انجام آزمایشهای XAS وابسته به زمان استفاده شوند، این سری از آزمایشها فرآیندهای فوق سریع در مواد و بیومولکولها را روبش میکنند.
منبع:
X-Ray Absorption Spectroscopy on a Tabletop
نویسنده خبر: امیرحسین طالبی