"
ما امواج گرانشی را آشکار کرده ایم. ما این کار را انجام داده ایم! "
این سخنان
اولیه دیوید رایتس David Reitz رئیس اجرایی رصدخانه پیشرفته تداخل سنجی لیزری امواج گرانشی
(LIGO)در کنفرانس
خبری 11 فوریه بود.
این گروه تحقیقاتی پیش بینی اینشتین را که صد
سال پیش مطرح شده بود را اثبات کرد.
این امواج
گرانشی از چرخش دو سیاهچاله به دور هم کاهش فاصله بین آن ها و تشکیل یک سیاهچاله بزرگتر تولید
شده است. این سیاهچاله ها 1.3 میلیارد سال پیش در هم فرو رفته اند و در فاصله 400 مگاپارسکی از ما بوده اند (هر مگاپارسک
معادل 10 به توان 22 متر است). آنالیز داده های تداخل سنجی نشان می دهد که این
سیاهچاله به جرم 36 و 29 جرم خورشید (با دقت تقریبا مثبت منفی 4 جرم خورشید) در هم
فرورفته اند و سیاهچاله های به جرم 62 جرم خورشید را ایجاد کرده اند . این بدین
معنا است که 3 جرم خورشید به صورت امواج گرانشی تابش شده است.
(شکل زیر برگرفته از مقاله PRL 116, 061102 (2016) مراحل تولید امواج گرانشی - دامنه بر حسب زمان و سرعت سیاهچاله ها را نشام میدهد.)
طبق نظریه
نسبیت عام اینشتین گرانش مجزا از ساختارفضا و زمان نیست و منابع گرانشی قوی و
متغییر می توانند امواج گرانشی ایجاد کنند که همانا اختلال در ساختار فضا و زمان
است. این ایده اصلی آشکارسازی امواج گرانشی است. بدین معنا که این امواج را می
توان با اندازه گیری تغییر (نوسان) فاصله فضا-زمانی دو نقطه اندازه گیری کرد.
بدین منظور
آشکارساز LIGO یک تداخل سنج شبیه تداخل سنج مایکلسون است که بازوهای آن ابعاد 4
کیلومتر را دارد.
چالش عظیم این
است که دامنه این امواج گرانشی بسیار ضعیف است و حذف تمام اثرات غیر فیزیکی (نوفه)
تلاش فراوانی می طلبد. ارتقای آزمایشگاه LIGO این
امکان را ایجاد کرد که اندازه گیری با دقت بسیار زیادی انجام شود. 14 سپتامپر 2015
تیم LIGO
در دو آشکارساز خود
سیگنالی را با دامنه 10 به توان منفی 21 در بیشنه مقدار سیگنال در بازه فرکانسی 35
تا 250 هرتز را مشاهده کرده است. این اولین آشکارسازی امواج گرانشی و مطالعه یک
سیستم دوتایی سیاهچاله است.
این کشف تاییدی بر نظریه گرانش اینشتین است. پیش بینی که صد سال پیش انجام شده
بود. این کشف دریچه جدیدی بر روی کیهان بازخواهد کرد دریچه ای برای شنیدن صدای فضا
و زمان، دریچه ای برای نجوم امواج گرانشی
و بررسی سیستم های بسیار هیجان انگیز کیهانی مانند سیاهچاله ها.
این کشف آغاز یک راه است.
برای خواندن مطالب بیشتر می توانید به صفحه امواج گرانشی نیچر مراجعه نمایید.
نویسنده خبر: شانت باغرامیان