گروهي از ستاره‌شناسان كه سال پيش شواهدي از امواج گرانشي مربوط به جهان اوليه گزارش كردند، اكنون اين ادعا را پس گرفته‌اند. تحليل اطلاعات ثبت شده توسط تلسكوپ BICEP2 در قطب جنوب و ماهواره اروپايي پلانك مشخص كرده است كه اين سيگنال مي‌تواند كاملاً ناشي از غبار در راه شيري باشد و منشا بسيار قديمي‌تر و كيهاني نداشته باشد.

آژانس فضايي اروپا (ESA) نتايجي را كه همه چشم انتظار بودند در 30 ژانويه اعلام كرد، يك روز پس از آنكه به صورت غير عمد، خلاصه‌اي از آن توسط اعضاي فرانسوي تيم ماهواره پلانك به صورت آن لاين منتشر شد.

يافته‌هاي مارس 2014 توسط محققاني كه روي تلسكوپ راديويي قطب جنوب به نام BICEP2 كار مي‌كردند، اعلام شد. نتيجه به كشف يك طرح پر پيچ و تاب از قطبش تابش پس زمينه كيهاني، تابش به جامانده از مهبانگ مربوط مي‌شد. تيم، اين طرح را به امواج گرانشي (پيچ و تاب در فضا زمان) كه در طي اولين لحظات جهان ايجاد شده‌است، نسبت داد، زماني كه به اعتقاد كيهان‌شناسان انبساطي كوتاه اما بسيار سريع و پر آشوب به نام تورم در كيهان رخ داده است. اگر اين امواج بسيار قديمي آشكارسازي شوند، نظريه‌ي بسيار موفق اما اثبات نشده‌ي تورم را تاييد مي‌كنند.

اما غبار در راه شيري نيز نور قطبيده‌اي را تابش مي‌كند كه مي‌تواند همان طرح پر پيچ و خم را داشته باشد. در سال ميلادي گذشته، ستاره‌شناسان چندين بار اظهار كردند كه تيم بايسپ 2 توسط اين سيگنال كيهاني فريب خورده است (اينجا را ببينيد) . تحليل پلانك-بايسپ2 تاييد مي‌كند كه بايسپ 2 نمي‌تواند ادعايي بر ديدن امواج گرانشي اوليه داشته باشد.

در اين تحليل مشترك، پژوهش‌گران اطلاعات ثبت شده توسط تلسكوپ بايسپ2 در فركانس 150 گيگاهرتز را با اطلاعات ثبت شده توسط پلانك از همين ناحيه آسمان در فركانس 353 گيگا هرتز (فركانسي كه اغلب نور قطبيده ناشي از غبار از آن مي‌آيد) را در كنار هم قرار دادند. البته پلانك سيگنال‌هاي قطبش در فركانس‌هاي پايين‌تر را نيز ثبت كرده است. اثبات شد كه اين دو مجموعه داده يك جور هستند، ناحيه‌اي كه در آن بايسپ2 قوي‌ترين سيگنالش را يافت همان مكاني است كه پلانك قوي‌ترين سيگنال غبار را يافته است و اين نشان مي‌دهد كه سيگنال بايسپ 2 تقريباً به طور كامل ناشي از غبار است.

ناحيه‌اي از آسمان جنوب، جايي كه تلسكوپ بايسپ2 قطبش كهموج را مشاهده كرد به صورت خط چين روي داده هاي پلانك نشان داده شده است.

«اين كار مشترك نشان داده است كه آشكارسازي امواج بي مُد (B-mode)اوليه با حذف تابش غبار كيهاني ديگر چيز چشمگيري نيست و بنابراين متاسفانه نمي‌توانيم تاييد كنيم كه اين سيگنال، نشاني از تورم كيهاني است.» اين گفته‌هاي ستاره شناس ِ پلانك جان لو پوژه (Jean-Loup Puget ) از دانشگاه پاريس- سود در ارسي است.

«من ديگر اعتقاد ندارم كه بايسپ 2 سيگنال امواج گرانشي را كشف كرده است.» اين نظر مارك کامیونکفسکی (Marc Kamionkowski ) از دانشگاه جان هاپكينز در بالتيمور در مريلند است، كه عضوي از اين دو تيم نبوده است.

پژوهش‌گر پلانك، جرج افستاثیو (George Efstathiou) از دانشگاه كمبريج مي‌گويد اين نتيجه‌گيري چندان شگفت‌آور نيست. «من نمي‌دانم چرا مردم اين‌قدر هيجان‌زده هستند. اينجا هيچ چيز مهيج علمي وجود ندارد.»

افستاثیو رخنه اطلاعات در 29 ژانويه را به عنوان «بدشانسي» و «بي‌دقتي» ياد مي‌كند.

رافائل فلاگر (Raphael Flauger)، كيهان‌شناسي از دانشگاه ملن كارنيگ در پيتسبورگ پنسيلوانيا كه از جمله اولين محققاني بود كه يافته‌هاي بايسپ2 را زير سوال برد، با اين ديدگاه موافق است «اين تا حدي بدشانسي بود كه اطلاعاتي كه مدت‌ها مشتاقانه چشم انتظار آن بوديم، اين‌گونه به عموم ارائه شود.» او بحث در مورد جزئيات اين تحليل مشترك را نپذيرفت، چون مقاله هنوز در دسترس نيست، اما او اشاره كرد كه «آنچه از اين نمودارها مشخص است، اين است كه ميزان غبار در يافته‌هاي بايسپ2 كه در مارس منتشر شد، دست كم گرفته شده و اين در توافق با آنچه است كه ما در مقاله‌مان گفته بوديم.» (اينجا را ببينيد)

«هنگامي كه ما براي اولين بار اين سيگنال را در داده‌هایمان ديديم، روي الگوهايي از تابش غبار كيهاني تكيه كرديم كه در آن زمان وجود داشت.» اين گفته‌ي جان كواك (John Kovac) محقق اصلي بايسپ2 در مركز ستاره شناسي كمبريج است. «به نظر مي‌رسيد در ناحيه‌اي از آسمان كه براي مشاهده ما انتخاب شده است، قطبش غبار بسيار كمتر از سيگنال آشكار شده باشد.»

آخرين يافته‌ها به اين معنا نيست كه غير ممكن است نشاني از امواج گرانشي در تابش پس زمينه يافت، بلكه نشان مي‌دهد كه بايسپ2 قطعاً نمي‌توانسته سيگنالي در ميان نوفه كيهاني آشكارسازي كند.

«يك مسير روشن در پيش رو داريم.» اين نظر كاميونکفسكي است.«اگر ما اندازه‌گيري‌هايي از اين نوع را بيشتر در چندين فركانس انجام دهيم، قادر خواهيم بود سيگنال غبار را از سيگنال اوليه دقيقاً تفكيك كنيم.» و جستجوي كامل‌تري از امواج گرانشي انجام دهيم.

مرجع:

NatureDOI: , doi:10.1038/nature.2015.16830

منبع:

نويسنده:

ران كاون (Ron Cowen)