یک بالن هواشناسی در زمان ظهور یک شرارهی خورشیدی متوسط، بر فراز انگلستان در پرواز بوده است. بنا بر آن چه که
این بالن ثبت کرده است، ذرههای انرژی بالایی
که از خورشید میآیند، میتوانند در لایههای پایینی جو تاثیر داشته باشند. با
وجود آن که این پدیده نسبتا ضعیف بوده و از چشم آشکارسازهای دیگر پنهان مانده است،
پژوهشگران توانستهاند، افزایش یونش در لایههای پایینی جو و تغییرات در وضعیت
الکتریکی آن را مشاهده کنند. این گروه، در مجلهی Physical Review Letters بیان کرده اند که ممکن است تاثیر شرارههای خورشیدی دست کم گرفته شده باشند.
در طول ظهور یک شرارهی خورشیدی یا رویدادهای مربوطه،
خورشید فوتونهای پرانرژی یا هستههای دیگری را گسیل میدارد؛ تمامی این ذرهها با
نام عمومی ذرههای پرانرژی خورشیدی (SEP-solar energetic particlesها) شناخته میشوند. برخی از SEPها میتوانند به میدان مغناطیسی زمین نفوذ کرده و به جو
برسند. این ذرهها با ملکولهای هوا برخورد کرده وآنها را یونیده میکنند. شار SEPها با ماهوارهها و
آشکارسازهای زمینیای که رگبار ذرههای تولیدشده توسط SEPهای پرانرژی را ثبت میکنند، محاسبه میشوند.
اثر SEPها در لایههای پایینی جو، در فضای میان مدارهای ماهوارهای
و آشکارسازهای زمینی، و به صورت نامنظم بررسی شده است. کری نیکل و گیلس هاریسون از
دانشگاه ریدینگ در بریتانیا، به تازگی به منظور دستیابی به این منطقه، آزمایشی
ویژه طراحی کردهاند؛ در این آزمایش که Geigersonde نام دارد، با
به کار بستن یک بالن، میزان یونش را تا ارتفاع ۳۰ کیلومتری، ثبت می کند. زمانی که یک
شرارهی خورشیدی متوسطاندازهی نوع M، در ۱۱ آوریل ۲۰۱۳ یک پدیدهی
دارای SEP را به راه
انداخت، پژوهشگران بالن خور را بالا برده و در ارتفاع ۲۰ کیلومتری، افزایشی ۲۶
درصدی در یونش را ثبت کردند. به سبب نبود آشکارسازی زمینی، یونشهایی که به سبب وجود SEPها و در لایههای پایینی جو ایجاد میشوند، با فنآوریهای
امروزی به خوبی اندازهگیری نشده اند. نیکل و هاریسون، در طول یک رویداد دارای SEP افت و خیز فراوانی در ویژهگیهای الکتریکی وابسته به رفتار ابرها نیز مشاهده
کردند. این مساله میتواند به این معنی باشد که افزایش یونشها در طول رویدادهای
دارای SEP، میتواند به تغییرات
آب و هوایی بیانجامد.
منبع:
unexpected impact from
medium-sized solar flare
مرجع:
Detection
of Lower Tropospheric Responses to Solar Energetic Particles at Midlatitudes
Phys. Rev. Lett. 112, 225001 (2014)
نویسنده خبر: سعیده هوشمندی