كار روي يك آزمايشگاه نوترينوي زيرزميني بسيار عظيم در چين آغاز شده است. رصدخانه نوترينوي زيرزميني جيانگمين (JUNO) با صرف هزينه 330 ميليون دلار در شهر كايپينگ در استان گواندانگ در جنوب كشور چين حدود 150 كيلومتري غربي هنگ كنگ در حال ساخت است. هدف اين است كه اين رصدخانه در سال 2020 كامل شود و به مدت بيشتر از 20 سال به مطالعهي رابطه ميان سه نوع نوترينوي الكتروني، ميوني و تاو بپردازد.
جزئيات طرح در سال پيش كامل شده است و اين آشكارساز توسط موسسه فيزيك انرژي بالا (IHEP) كه بخشي از آكادمي علوم چين (CAS) است، ساخته خواهد شد. JUNO، سالن آزمايشگاهي به ارتفاع 80 متر و قطر 50 متر در 700 متري زير زمين خواهد داشت. آشكارساز آن با 20000 تُن مايع جرقهزننده پر خواهد شد و بيشتر از 15000 لامپ تقويت كنندهي نور استفاده ميشوند تا نور جرقه كه به هنگام برخورد نوترينو با اتم هيدروژن ايجاد ميشود را آشكار كنند.

محل رصدخانه نوترينو زيرزميني جيانگمين
چالش بزرگ
اگرچه JUNO خواهد توانست علاوه بر نوترينوهاي ايجاد شده از زمين، نوترينوهاي ناشي از ابَر نواَختر (سوپرنوا) را نيز كشف كند اما رصدخانه به طور عمده نوترينوهاي ناشي از دو كارخانه نيروي هستهاي كه حدود 50 كيلومتر از محل آزمايش قرار دارند را مطالعه خواهد كرد. يافنگ وانگ (Yifang Wang) مدير IHEP كه پروژه JUNO را سرپرستي ميكند، ميگويد «ما نياز داريم نوترينوهاي ناشي از رآكتورهاي هسته اي را از فاصله مناسب آشكارسازي كنيم.» نظر او بر اين است كه «ساخت چنين آزمايشگاه و آشكارساز عظيم زيرزميني در عرض 5 سال يك چالش بزرگ است.»
انتظار ميرود اين آشكارساز قدرت تفكيك انرژي حدود 3درصد را داشته باشد كه به JUNO اجازه ميدهد جرم نسبي سه نوع نوترينو را كه به نام سلسله مراتب در جرم نوترينو شناخته ميشود، تعيين كند. چندين آزمايش مشابه ازجمله NOvA در آمريكا، سوپر كاميوكانده در ژاپن و رصدخانه نوترينو در هند نيز به اين منظور كار ميكنند. جون كائو (Jun Cao)، پژوهشگر ذرات در IHEP ميگويد «حل اين معما كه چرا در جهان، ماده بر پادماده غالب است، يك مسئلهي مهم است»
موفقيت پيشين
تجربهي چين در راهاندازي آزمايش نوترينو دايا باي در سه سال گذشته آن را در جايگاه خوبي براي JUNO قرار خواهد داد. وانگ ميافزايد «موفقيت دايا باي باعث شده است كه همكاران خارجي بيشتري به سمت JUNO جذب شوند.» علاوه بر IHEP و 19 موسسه چيني ديگر، بيشتر از 30 موسسه بين المللي شامل همكاران دايا باي از جمهوري چك، فرانسه، آلمان، ايتاليا، روسيه و آمريكا نيز براي پيوستن به JUNO ابراز تمايل كردهاند. وانگ ميافزايد «پروژه JUNO كمك ميكند يك تيم تحقيقاتي برجسته ايجاد كنيم و چين را به يكي از كشورهاي پيشتاز در زمينه فيزيك ذرات تبديل كنيم.»
منبع:
China to build a huge underground neutrino experiment
درباره نويسنده:
جيائو لي (Jiao Li) نويسنده علمي در پكن است.
نویسنده خبر: آزاده نعمتی