بی شک تمدن بشری مرهون تلاش های بیوقفه مردان و زنان دانش پیشه ای است که رنج یادگیری مستمر، شکست های متعدد بدون دلسردی و سبک زندگی متفاوت از عموم را بر خود هموار کرده اند. اغلب ما بارها از نظریه ها و قضیه های مختلف استفاده کرده ایم که به نام دانشمندان مزین شده است. در این بین اما اسامی زنانه از اهمیت ویژه ای برخوردار می شود هنگامی که از تاریخ پر چالش زندگی شان مطلع می شویم.

جهان علم برای رسیدن به این نقطه که هستیم، راه درازی را پیموده است...

متن زیر چکیده ای است به قلم دکتر فرهنگ لران استاد فیزیک دانشگاه صنعتی اصفهان، که به مناسبت 11 فوریه روز جهانی زنان و دختران در علم نگارش شده است:

یادی از سوفیا کووالفسکایا در روز جهانی زنان دانشور

فرهنگ لران

بهمن ۱۴۰۳

سوفیا واسیلیونا کووالفسکایا (۲۵ دی ۱۲۲۸ - ۲۲ بهمن ۱۲۶۹) نخستین زنی است که در اروپا درجه‌ی دکترای ریاضی را کسب کرده و به استادی رسیده است. هم‌چنین او از نخستین زنانی است که در سمت ویراستار مجله‌ای علمی کار کرده است. قضیه‌ی کوشی-کووالفسکایا شناخته‌شده‌ترین کار او است.

کووالفسکایا در مسکو پایتخت روسیه به دنیا آمد. گرایش او به ریاضی، از کودکی آشکار بود. فارغ از ارزش‌های اجتماعی آن روزگار که زنان را از کاری‌های فکری باز‌می‌داشت، استعداد او در محیط خانواده و با حمایت پدر پرورش یافت. در ۱۸ سالگی، با ولادیمیر کووالفسکی ازدواج کرد تا بتواند روسیه را ترک کند زیرا تحصیل زنان در دانش‌گاه‌های روسیه ممکن نبود.

در دانش‌گاه هایدلبرگ زیر نظر بزرگانی چون هرمان فون هلمهولتز درس خواند. سپس به برلین رفت تا به طور خصوصی با کارل وایراشتراس کار کند، چون دانش‌گاه‌های آن‌جا هم زنان را نمی‌پذیرفتند. در ۱۲۵۳، او دکترای خود را با درجه‌ی عالی "Summa cum laude" از دانش‌گاه گوتینگن دریافت کرد.

با همه‌ی این دستاوردها، صرفا به دلیل زن بودن، برای اشتغال و انتشار کارهایش سختی کشید ولی استوار و البته با حمایت و راه‌نمایی وایراشتراس ادامه داد. در ۱۲۶۲، برای تدریس به دانش‌گاه استکهلم رفت و به مقام استادی رسید. او در این دوران، ویراستار مجله‌ی "Acta Mathematica" بود.

هرچند کوالوسکایا در جوانی درگذشت اما اثر او بر ذهن جهانیان ماندگار است. قضیه‌ی کوشی-کووالفسکایا در باب وجود و یکتایی پاسخ معادله‌ی دیفرانسیل با مشتق‌های پاره‌ای، سنگ بنای دو مقاله‌ی من^[1] در دوران دانش‌جویی بوده و سهم مهمی در رساله‌ی دکترای من دارد.

منابع:

1. Britannica. "Sofya Vasilyevna Kovalevskaya." https://www.britannica.com/biography/Sofya-Vasilyevna-Kovalevskaya

2. MacTutor History of Mathematics. "Sofya Kovalevskaya." https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Kovalevskaya/