به مناسبت آزمایش موفقیتآمیز درهمتنیدگی کوانتومی در سازمان انرژی اتمی ایران و نیز موفقیت فیزیکپیشگان ایرانی در پژوهشهای نظری در زمینه علوم و فنآوری اطلاعات کوانتومی و همچنین تشکیل یک شاخه تخصصی با همین عنوان در انجمن فیزیک ایران، میزگردی با حضور جمعی از صاحبنظران و دستاندرکاران و نمایندهای از سازمان انرژی اتمی ایران، برای بحث و تبادل نظر درباره آینده کشور در این شاخه از علم و فنآوری، برگزار میشود.
کشف خواص کوانتومی مواد و خلق نظریه مکانیک کوانتومی در اوایل قرن گذشته، انقلابی در علم فیزیک بهپا کرد. این نظریه به همراه خود، درک جدیدی از مفاهیمی مانند اندازهگیری و عدمقطعیت را در پی داشت و خیلی زود منجر به خلق فناوریهای بسیاری در جهان شد. امروزه زندگی ما با وسایلی احاطه شدهاند که بدون دانش مکانیک کوانتومی، قابل تصور نیستند.
همزمانی ظهور این نظریه با دیگر نظریهی انقلابی قرن گذشته، مکانیک نسبیتی، از ابتدا نگاهی جدید به مفاهیمی مانند عدم قطعیت، علیت و درهمتنیدگی حالتهای کوانتومی را دربرداشت. با موفقیت در ابتداییترین آزمایشهای درهمتنیدگی فوتونها در اواسط دهه ۸۰ میلادی، افزون بر سرعت گرفتن پژوهشهای بنیادی در این مبحث، امید به یافتن کاربردهای نوین از این خاصیت در سیستمهای کوانتومی نیز افزایش یافت.
استفاده از خواص کوانتومی سیستمها در فنآوریهایی مانند پردازش، رمزگذاری و انتقال اطلاعات، در جمع فنآوریهای نوظهوری قرار دارند که در بیشتر نقاط جهان بر روی آنها کار و سرمایهگذاری میشود.
در کشور ما هرچند مدتهاست که گروههای پژوهشی بسیار توانایی در زمینه کارهای نظری بر روی این موضوع فعالیت میکنند، ولی اخیراً با تجهیز آزمایشگاههای مناسب، موفقیتهایی در تجربه و عملی کردن کاربردهای این نظریه بهدست آمده است. به عنوان نمونه انجام موفقیتآمیز آزمایش درهمتنیدگی فوتونها در سازمان انرژی اتمی ایران، که خبر آن را ریاست سازمان طی هفتههای اخیر به اطلاع رساندند را میتوان اولین تجربه موفق آزمایش درهمتنیدگی در کشور دانست.
انجمن فیزیک ایران ضمن خشنودی از همزمانی این فعالیتها در بخش نظری و کاربردی و با توجه به پتانسیل کشور در امکان پیشرفت در این مسیر، شاخه تخصصی جدیدی را با عنوان «علوم و فناوری اطلاعات کوانتومی» راهاندازی کرده است و امید دارد در کنار تمامی محققین ایرانی بتواند در هماهنگسازی این فعالیتها مشارکت داشته باشد.
در اولین اقدام در کنفرانس سالانه انجمن فیزیک ایران که امسال در دانشگاه بینالمللی امام خمینی قزوین برگزار میشود، میزگردی برگزار خواهد شد. در این میزگرد که با حضور صاحبنظران و دستاندرکاران این رشته در ایران برگزار میشود، نمایندهای از جانب سازمان انرژی اتمی برای توضیح برنامهها و سرمایهگذاریهای سازمان شرکت خواهد کرد.
نویسنده خبر: اکرم میرحسینی