گزارش جلسه ۰۱۳ باشگاه فیزیک اصفهان
اصفهان
جلسه سيزدهم
زمان: ۹۰/۱۲/۲
موضوع سخنرانی و سخنران اين جلسه
فیزیک پزشکی
دكتر كيوان جباري
دانشگاه علوم پزشكي اصفهان

فیزیک پزشکی کاربرد فیزیک در تشخیص و درمان بیماری ها میباشد. در قسمت تشخیص این رشته به تحقیقات در مورد CT اسکن MRI، سونوگرافی و بهینه سازی این روشها میپردازد. در قسمت درمان، کاربرد پرتوها در درمان سرطان بررسی میشود. پرتو درمانی یکی از روشهای موفق در درمان برخی از انواع سرطان بوده است. در این روش با استفاده از شتابدهنده های خطی پرتوهای پر انرژی فوتون یا الکترون تولید شده و به بدن می تابد.

یکی از اهداف پرتودرمانی، حفاظت از بافتهای حساس به پرتو میباشد که در مجاورت تومور قرار دارند. برای دسترسی به این هدف قسمتهایی از میدان پرتو که برروی بافت حساس قرار دارد به روشهای مختلف حفاظ گذاری میشود. جنس ماده حفاظ معمولا سرب میباشد ولی نوع کاربرد و طراحی آن بسته به نوع پرتو تغییر میکند.

در پرتو درمانی محاسبه مقدار دوز پرتوی رسیده به بافتهای مختلف از اهمیت بالایی برخوردار است. انواع روش های محاسبه دوز توسط محققان مختلفی مورد بررسی قرار گرفته است. در گذشته این کار به صورت محاسبات دستی انجام می شد ولی با مرور زمان و وارد شدن سیستم های کامپیوتری به عرصه پزشکی، عملیات محاسبه دوز با بهره گیری از کارایی بالای این سیستم ها با سرعت و دقت بیشتری انجام شد.

یکی از موارد مهم کاربرد محاسبه دوز
(انرژی جذب شده از تابش) در سیستم طراحی درمان 3 بعدی است. این سیستم با بکارگیری تکنیک های خاص عملیات محاسبه دوز را با سرعت و دقت بسیار بالا در تمامی نقاط حجم بیمار انجام می دهد. تصاویر تهیه شده از آناتومی بیمار(تصاویر CT، MRI و ...) وارد سیستم شده و نرم افزار با تعیین پارامترهای درمانی، دوز نقاط مختلف را محاسبه می کند. نرم افزار طراحی درمان نمایی از توزیع دوز را بر روی تصویر آناتومی بیمار نمایش می دهد. در نهایت پزشک با بررسی میزان پرتو دریافتی هر بافت درمان را تایید و اجرا میکند.

فایل سخنرانی «فیزیک پزشکی» دکتر کیوان جباری:


محل:‌ دانشگاه اصفهان- درب شرقي- ساختمان علوم يك- تالار شهيد باهنر.

برنامه:

17:00 سخنرانی: آقاي دكتر كيوان جباري، دانشگاه علوم پزشكي اصفهان،

18:00 استراحت و پذیرایی،

‌18:20 پرسش ماه: خانم ها نفيسه رضايي و الهه قرباني، دانشگاه صنعتي اصفهان،

18:40 خبرنشست: آقاي دكتر پيمان صاحب سرا، دانشگاه صنعتي اصفهان،

19:00 پايان.

توجه ۱: اعضای باشگاه لطفا برای حضور در باشگاه فیزیک کارت عضویت خود را به همراه بیاورند.

توجه ۲: علاقه مندان به عضویت یا تمدید عضویت برای سال ٩۱، لطفا ۱۵ دقیقه قبل از شروع برنامه برای ثبت نام به میز انجمن در مقابل سالن همایش مراجعه کنند.


پرسش و پاسخ این جلسه:
وسایل لازم:
۱- لیوان
۲- یک قطعه پارچه
۳-آب

سوال:‌
مطابق شکل یک قطعه پارچه را درون لیوان قرار دهید. به میزان ¾ حجم لیوان، آب درون لیوان بریزید. سپس پارچه را به آرامی از درون لیوان خارج کرده و بر روی دهانه ی لیوان مطابق شکل دوبه صورت کاملا مسطح قرار دهید. سپس دست خود را بر روی دهانه‌ی لیوان گذاشته و لیوان را برگردانید و به آرامی دست خود بردارید. آنچه مشاهده می‌کنید (شکل سه) چگونه توصیف می‌کنید؟


http://www.stevespanglerscience.com/experiment/anti-gravity-water


پاسخ:
بر خلاف انتظار عمومی پس از برگرداندن لیوان مشاهده می شود آب از روزنه‌های پارچه عبور نکرده و از لیوان نمی ریزد. برای توضیح این پدیده می توان 2 عامل را موثر دانست:1. اختلاف فشار درون لیوان و هوای خارج 2. کشش سطحی آب. فشار درون لیوان به مراتب کوچکتر از فشار هوای بیرون است و این اختلاف فشار یک نیرو از بیرون به دهانه‌ی لیوان وارد کرده و باعث نگه داشتن پارچه می شود. از طرفی به علت وجود کشش سطحی آب، رویه‌ی آب شبیه یک ورق الاستیک عمل کرده و مانع از نشت آب از روزنه‌های پارچه می‌شود.در واقع بر روی سطح آب مولکول‌های مایع با هم پیوند داده و یک پوسته‌ی نازک بر روی هر روزنه از پارچه تشکیل می‌دهند و آب از روزنه‌های پارچه نشت نمی‌کند.



خبرنشست این جلسه:

خبر اول: تصویربرداری گرمایی با الهام از بال پروانگان

در مقاله ای که در مجله نیچر فوتونیک چاپ شده است، دانشمندان نشان داده اند كه چطور موفق شده اند با تقلید از آرایه نردبانی شکل از پلیمرهای نانوساختاری به نام چیتین، ابزاری را تولید کنند که به عنوان حسگر گرمایی کار کند. به طور کلی یکی از مشکلات اساسی حسگرهای گرمایی کنونی، خنک سازی ِ جاگیر، پرهزینه و کم بازده است، که البته برای تصویربرداری سریع بسیار مهم است.
گروهی در آزمایشگاهی در دانشگاه آلبانی نیویورک، با هدف ساخت چنین حسگر حساسی، با الهام از بال گونه ای پروانه رنگین کمانی، آرایه ای ساخته اند که در یک طول موج از نور جذب، و در طول موج دیگری بازتاب از خود نشان می دهد. در ضمن به علت پایین بودن ظرفیت گرمایی این پلیمرها، خنک سازی آنها بسیار سریع و راحت خواهد بود.
http://physicsworld.com/cws/article/news/48637

خبر دوم: شنوایی با گوش کوانتومی

پژوهشگرانی در سوئد و آلمان موفق به آزمایش روشی شدند که در آن فونون ها به عنوان کوانتای امواج صوتی (مدهای جمعی ِ امواج شبکه ای) آشکارسازی می شوند، و به علت مشابهت با آشکارسازی فوتون های نور توسط چشم، به آن لقب گوش کوانتومی داده اند. پیشتر در سال 2010 محققان در دانشگاه سانتاباربارا برای اولین بار نشان دادند که با نوسانگرهای سردسازی شده مکانیکی می توان فونون تولید کرد. در این آزمایش جدید امواج صوتی که بر روی سطح منتشر می شوند، و رفتار کوانتومی ضعیفی از خود نشان می دهند، را آشکارسازی کردند. آزمایش از یک نیمه رسانای گالیوم آرسناید تشکیل یافته است که در ضمن از خود رفتار پیزوالکتریسیته نشان می دهد؛ به این معنی که به هنگام ورود امواج مکانیکی از خود پالس های الکتریکی بیرون می دهند. دستگاه ذکر شده تا 200 میلی کلوین سرد می شود و امواجی با بسامد 932 مگاهرتز در آن تولید می شود که به کرات حرکت رفت و برگشت انجام می دهند. در این میان فونون ها با دامنه ای در حدود چند درصد از شعاع پروتون آشکارسازی می شود.
http://physicsworld.com/cws/article/news/48581


شما می‌توانید پاسخ پرسشهای مطرح شده در هریک از جلسات باشگاه فیزیک اصفهان را به نشانی پست الکترونیکی بفرستید. لطفاً در عنوان نامه خود به شماره جلسه باشگاه اشاره کنید.

مشاهده گزارش جلسه     
فهرست جلسات | باشگاه فیزیک اصفهان
پوستر این جلسه   (راهنمای چاپ)



حامیان انجمن فیزیک ایران   (به حامیان انجمن بپیوندید)
  • پژوهشگاه دانش‌های بنیادی
  • دانشگاه صنعتی شریف
  • دانشکده فیزیک دانشگاه تهران

کلیه حقوق مربوط به محتویات این سایت محفوظ و متعلق به انجمن فیریک ایران می‌باشد.
Server: Iran (45.82.138.40)

www.irandg.com