موضوع سخنرانی و سخنران اين جلسه
قوانین مقیاس‌بندی در بیولوژی، علوم اجتماعی و علوم اقتصادی
دکتر مینا زارعی
پژوهشگاه دانشهای بنیادی
اصفهان
جلسه بيست و پنجم
زمان: ۹۲/۷/۲
مکان: اصفهان خیابان سعادت آباد، روبروی مقبره بانو امین، شهر علم، سالن اجتماعات

چکیده:
در دهه‌های اخیر رشد علمی و فنی، دانشمندان و پژوهشگران رشته‌های مختلف را بر آن داشته است که روی مسائل پیچیده‌تری از دیدگاه‌های متفاوت کار کنند. نگاهی اجمالی به چشم‌اندازهای تحقیقاتی نشان می‌دهد که امروزه تعداد زیادی از موضوعات داغ تحقیقاتی در میان علوم بین‌رشته‌ای جای می‌گیرند، مانند بیوانفورماتیک، ژنومیک، بیوفیزیک و فیزیک علوم اجتماعی و اقتصادی. علم فیزیک هم جایگاه ویژه‌ای در تحقیقات بین‌رشته‌ای پیدا کرده است. همانطور که می‌دانیم قوانین مقیاس‌بندی نقش مهمی در علم فیزیک ایفا می کنند. قوانین ساده‌ای که می‌توان در مدرسه به دانش‌آموزان آموزش داد و سپس در دانشگاه در قالب موضوعات پیچیده‌تری بسط داد. به‌عنوان مثالی در این مورد می‌توان به جایزه‌ی نوبل سال ۱۹۹۱ در زمینه‌ی فیزیک پلیمر اشاره کرد. قوانین مقیاس‌بندی در بسیاری از سیستم‌های پیچیده مانند سیستم‌های بیولوژیکی، اجتماعی و اقتصادی ظاهر می‌شوند. در این سخنرانی برخی از قوانین مقیاس‌بندی در حیات و سیستم‌های اجتماعی و اقتصادی بیان می‌شوند، مانند قانون کلیبر در بیولوژی و مقیاس‌بندی ثروت، نوع آوری و میزان جرم و جنایت با جمعیت شهرها در علوم اجتماعی. سپس به‌طور خلاصه در مورد نتایج حاصل از این قوانین در سیستم‌های مورد بررسی بحث خواهد شد.

محل:‌ دانشگاه اصفهان- درب شرقی- ساختمان علوم يك- تالار شهيد باهنر.

برنامه:

17:00 سخن‌رانی: خانم دكتر مینا زارعی،
پژوهشگاه دانشهای بنیادی

18:00 استراحت و پذیرایی،

‌18:20 پرسش ماه: آقای محسن امينی،
دانشگاه صنعتی اصفهان،

18:40 خبرنشست: آقای دكتر فرهاد شهبازی، دانشگاه صنعتی اصفهان،

19:00 پايان.

توجه ۱: اعضای باشگاه لطفاً برای حضور در باشگاه فیزیک کارت عضویت خود را به همراه بیاورند.

توجه ۲: علاقه‌مندان به عضویت یا تمدید عضویت برای سال ۱۳۹۲، لطفاً ۱۵ دقیقه قبل از شروع برنامه برای ثبت‌نام به میز انجمن در مقابل سالن همایش مراجعه کنند.


پرسش و پاسخ این جلسه:
وسایل لازم:
۱- فنجان
۲- میله‌ی نازک شیشه‌ای
۳- آب
۴- یک قطعه یخ

سوال:‌
مقداری آب جوش را داخل یک فنجان نسبتاً بزرگ می‌ریزیم به طوری که تقریباً ۳/۴ حجم فنجان پر شود. به کمک میله‌ی نازک شیشه‌ای سعی می‌کنیم آب داخل فنجان را به آرامی به دوران در آوریم. اکنون مکعب یخی کوچک را در فنجان حاوی آب در حال دوران رها می‌کنیم. اگر به اندازه‌ی کافی خوش‌شانس باشیم، خواهیم دید که مکعب سریعتر از نقاط اطرافش به دوران در می‌آید. چرا؟ همین آزمایش را با آب سرد تکرار کنید. چه تفاوتی می‌بینید؟
پاسخ:
پاسخ این پرسش در جلسه آینده داده خواهد شد.



خبرنشست این جلسه:

1- اندازه‌گیری مستقیم نیروی واندروالس:
پژوهشگران فرانسوی برای اولین بار موفق به اندازه‌گیری مستقیم نیروی واندروالس بین دو اتم به‌دام‌افتاده در دو تله ی اپتیکی شدند. نیروی وان دروالس، نیروی بسیار ضعیف و کوتاه‌بردی است که باعث جاذبه‌ی بین دو اتم یا مولکول خنثی می‌شود و منشأ آن افت‌وخیزهای کوانتمی توزیع بار الکترونی پیرامون هسته‌ی اتم‌ها است. این افت‌وخیزها موجب پیدایش دوقطبی‌های لحظه‌ای در اتم‌ها می‌شود و از این طریق نیروی جاذبه‌ی ضعیفی بین آن‌ها ایجاد می‌کند. در این اندازه‌گیری که در آزمایشگاه چارلز فابری و دانشگاه لیل انجام شد، پژوهشگران از دو اتم روبیدیم به دام افتاده در دو تله لیزری که در فاصله‌ی چند میکرون از هم قرار داشتند استفاده کردند. با تغییر فاصله‌ی این دو اتم، مشخص شد که نیروی جاذبه‌ی بین آن‌ها با عکس توان ششم فاصله متناسب است. این دقیقاً با نظریه‌ی وان‌در‌والس تطابق دارد.

atomic-van-der-waals-force

2- ساخت نیم‌رسانای سیلیکونی انعطاف‌پذیر و نیمه‌شفاف:
پژوهشگران دانشگاه ملک‌عبدالله در عربستان سعودی موفق شدند برای اولین بار مدارهای الکترونیکی انعطاف‌پذیر و نیمه‌شفاف بر پایه‌ی سیلیکون بسازند. این کار با هزینه‌ی اندکی انجام شده است. این مدارها راه را برای ساخت رایانه‌های انعطاف‌پذیر و شفاف هموار می‌سازند و همچنین در ساخت نمایشگرهای کاغذ‌گونه و پوست مصنوعی کابرد دارند. این تراشه ها در یک دهه‌ی گذشته از مواد آلی مانند پلیمرها و یا نانولوله‌های کربنی ساخته می‌شدند. مشکل این مواد تحرک الکترونی پایین آن‌ها و همچنین چگالی مدارهای مجتمع ساخته شده توسط آنها بود. تا کنون ساخت تراشه‌های انعطاف‌پذیر بر پایه‌ی سیلیکون، به علت ترد و صلب بودن آن، ممکن نبود. ولی اکنون، با ابداع روشی خلاقانه، ساخت این تراشه‌ها ممکن شده است.

new-silicon-devices

شما می‌توانید پاسخ پرسشهای مطرح شده در هریک از جلسات باشگاه فیزیک اصفهان را به نشانی پست الکترونیکی بفرستید. لطفاً در عنوان نامه خود به شماره جلسه باشگاه اشاره کنید.

مشاهده گزارش جلسه     
فهرست جلسات | باشگاه فیزیک اصفهان
پوستر این جلسه   (راهنمای چاپ)


صفحه اصلی فارسی | صفحه اصلی انگليسی
اساسنامه انجمن | تاریخچه انجمن فعاليت ها | عضویت | اخبار
تماس با ما | حمایت مالی

تمام حقوق اين سايت محفوظ و متعلق به انجمن فیزیک ایران می‌باشد.
Webmaster : Ali Meschian : www.irandg.com
www.irandg.com